Επιμέλεια- Παρουσίαση: Κώστα Φωτεινάκη
[Η παρουσίαση αφιερώνεται στις καθαρίστριες που εργάζονται στο χώρο και που την περίοδο αυτή αγωνίζονται για τα εργατικά και τα κοινωνικά τους δικαιώματα. Η ανάρτηση αυτή βασίστηκε στην πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα "Η Πόλη μας". Στην παρούσα ανάρτηση προστέθηκαν ορισμένες φωτογραφίες και σύνδεσμοι από την ξενάγηση του ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. στο Δρομοκαΐτειο 22/11/2009 ΕΔΩ. Άλλες αναρτήσεις σχετικές με το θέμα ΕΔΩ ]
Δρομοκαΐτειο 1950
Η ίδρυση του ΨΝ «Δρομοκαϊτειον» το έτος 1887 συνέβαλε στην ανάπτυξη της περιοχής των Δήμων Χαϊδαρίου, Αγίας Βαρβάρας και Αιγάλεω στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Η στελέχωση του προσωπικού, με κατά προτίμηση Χιώτες εργαζομένους και επιστημονικό προσωπικό, συνετέλεσε στην ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των παραπάνω Δήμων.
Τα πρώτα Χρόνια: Ο Χιώτης έμπορος Ζωρζής Δρομοκαΐτης συντάσσει «Έν Χίω την 17/29 Νοεμβρ.1879» την διαθήκη του βάση της οποίας εκφράζει την «επιθυμία να συστήσει εν ιδιωτικόν Φρενοκομείον εις Αθήνας». Για τον σκοπό αυτό αφήνει 500.000 fr., «200.000 fr. δια το οικόπεδον, την οικοδομήν και σκευασίαν του Φιλανθρωπικού καταστήματος, τα δε υπόλοιπα 300.000 να μένουν ως προίξ του ιδίου καταστήματος... οι δε τόκοι δια να χρησιμεύσουν εις τας προς διατήρησιν έξοδα, ήτοι μισθούς Ιατρών, Διευθυντού, νοσοκόμων και υπηρετών...»
Ακόμα αφήνει στην ευθύνη των εκτελεστών της διαθήκης τον διορισμό της διοίκησης και την σύνταξη του οργανισμού. Γράφει στη διαθήκη του: «...Εγώ μόνον σας παρακαλώ να ονομασθή με το όνομά μου και της μακαρίας συζύγου μου, ήτοι να ονομασθεί Φρενοκομείον Ζωρζή και Ταρσής Δρομοκαΐτη».
Ένα μήνα αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1879, οι εκτελεστές της διαθήκης απευθύνονται στον Δημήτρη Βικέλα ο οποίος «ευρισκόμενος στη Γαλλία (Παρίσι) και διατηρώντας άριστες σχέσεις με επιστημονικούς και πνευματικούς κύκλους Γάλλων, παρέσχε πολύτιμες πληροφορίες στους εκτελεστές της διαθήκης...».
Ο Δημήτρης Βικέλας αποδέχεται την πρόταση και με την πολύτιμη συνεργασία του Γάλλου ψυχιάτρου Lunier - ο οποίος «έδωσε σχέδια για τη μορφή των κτιρίων, για τον οργανισμό και τον κανονισμό των υπηρεσιών»- βοηθάει σημαντικά στο πρώιμο στάδιο τους εκτελεστές της διαθήκης να υλοποιήσουν το δυσβάστακτο έργο της κατασκευής και οργάνωσης του «φρενοκομείου».
Ο Δημήτρης Βικέλας, μέσα από τις επιστολές του φαίνεται ολοκάθαρα πως είχε την διάθεση και την ετοιμότητα να βοηθήσει, γνωρίζοντας προφανώς το γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν είχαμε επιστημονική και οργανωτική εμπειρία, της υλοποίησης ενός τόσο φιλόδοξου και δύσκολου εγχειρήματος. Αξίζει να σημειωθεί η ιδιαίτερη αναφορά του και η σύστασή του Lunier «...άμα χαραχθώσι τα όρια του οικοδομήματος επί του γηπέδου σας, να ενασχοληθήτε δραστηρίως περί δενδροφυτείας, κατά ωρισμένον επίσης σχέδιον...»
Έτσι εξηγείται και η πλούσια άριστη αρχιτεκτονική δενδροφύτευση του χώρου, την οποία διαπιστώνουμε και απολαμβάνουμε σήμερα. Η σχέση φύσης και ψυχικής θεραπείας είχε προφανώς ληφθεί υπ΄ όψιν και γι΄ αυτό ο Δ.Βικέλας γράφει στην επιστολή του ότι ο Lunier «...αποδίδει μεγάλην σημασίαν...»
Το 1883 ο Υπουργός Οικονομικών (και μετέπειτα Πρωθυπουργός της Ελλάδος) Χαρίλαος Τρικούπης παραχωρεί 321 στρέμματα δημόσιας γης για την «ανέγερσιν του φιλανθρωπικού καθιδρύματος» ...
Η παράδοση λέει ότι όταν οι μηχανικοί μετρούσαν την έκταση πέρασε έναν χωρικός (η κ.Φαφαλιού, πηγή 5 – σ.56, αναφέρει ότι σύμφωνα με τους ιστοριοδίφες αυτός ήταν ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄) από την Ιερά Οδό ο οποίος γεμάτος απορία ρώτησε:
«Ε! Πατριώτη τι πρόκειται να κτίσετε;» και ο μηχανικός του απάντησε:
«Θα φτιάξουμε τρελοκομείο». Και τότε ο χωρικός παρότρυνε τον μηχανικό:
«Τράβα κορδέλλα»... Δηλαδή να χτιστεί μεγάλο τρελοκομείο για να στεγάσει τους πολλούς τρελούς της χώρας...
Τον Απρίλιο του 1884 ο σατυρικός ποιητής Γιώργος Σουρής δημοσιεύει στο «Ρωμηό» το γνωστό ποίημά του «Εις τα θεμέλια του φρενοκομείου».
Αρχικά χτίστηκαν τέσσερα κτίρια με χρήματα του Δρομοκαϊτη τα οποία «δένουν» με τον υπαίθριο χώρο και σου δίνουν την εντύπωση ότι σχεδιάστηκαν σε πλήρη αρμονία και σχέση με τα πεύκα και το περιβάλλον της περιοχής. Αυτά τα πρώτα κτίρια είχαν την δυνατότητα να φιλοξενήσουν 110 ασθενείς. Την 1η Οκτωβρίου 1887 και ώρα 4 μ.μ. το Δρομοκαϊτειο δέχεται τον πρώτο ασθενή.
Αργότερα πολλοί ακόμα ευεργέτες ακολούθησαν το παράδειγμα του Ζωρζή Δρομοκαϊτη και παραχώρησαν σημαντικά ποσά για την ανέγερση νέων κτιρίων τα οποία και φέρουν το όνομά τους. Αναφέρουμε ορισμένα: Σεβαστοπούλειο (1890), Θεολόγειο (1893), Σπηλιοπούλειο (1893), Σύγγρειο (1901), Ελλήνων Αμερικής – Κουντουριώτειο (1922), Βενιζέλειο (1928), Σκυλίτσειο (1928), Δάφτσειο (1931).
Κοντά στο Διοικητήριο βρίσκεται η προτομή του ιδρυτή Ζωρζή Δρομοκαϊτη το οποίο έχει φιλοτεχνήσει το 1959 από Πεντελικό μάρμαρο ο γλύπτης Νίκος Σαφιαλάκης. Σημειώνουμε ότι ορισμένα από τα παλαιά κτίρια έχουν πρόσφατα ανακαινισθεί (π.χ. Σύγγρειον) όμως υπάρχουν ορισμένα (π.χ. Σεβαστοπούλειον) τα οποία βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση και απαιτείται άμεσα η φροντίδα και συντήρησή τους γιατί εκτός των άλλων παρουσιάζουν και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.
Στο θεραπευτήριο λειτουργούν στα πλαίσια της εργασιοθεραπείας τμήματα ζωγραφικής, μουσικής, ξυλογλυπτικής, χειροτεχνημάτων, κλωστοϋφαντουργίας (διαθέτει εξαιρετικούς αργαλειούς) κ.λ.π. ενώ στο παρελθόν λειτούργησαν αγροτικά προγράμματα συλλογής ελαιοκάρπου, καλλιέργειας αμπέλου, χοιροστάσιο, πτηνοτροφείο, εκτροφείο ωδικών πτηνών κ.λ.π.
Στο «Δρομοκαΐτειο» λειτουργεί το Μουσείο του ιδρύματος και η βιβλιοθήκη «Γεώργιος Βιζυηνός» η οποία είναι δανειστική και είναι προσβάσιμη σε ασθενείς, στους εργαζόμενους του ψυχιατρείου αλλά και ανοικτή στους κατοίκους της περιοχής.
Ανδρέα Κρυστάλλη: "Ο βομβαρδισμός του Πειραιά"
Το Μουσείο του ιδρύματος:
