Δημήτρης Τσουκάλης: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ;

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι η περιβαλλοντική συνείδηση στη χώρα μας είναι περίπου ανύπαρκτη. (Δεν είναι τυχαίο ότι οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, από τα δεκάδες νομοθετήματα που κατεδαφίζουν κατακτήσεις δεκαετιών των εργαζομένων και οδηγούν την κοινωνία στη χρεωκοπία και την απόγνωση, στο μόνο νομοθέτημα που προέβαλλαν λυσσώδη αντίσταση και τελικά κατάφεραν να το εμποδίσουν ήταν η προσπάθεια της υπουργού περιβάλλοντος να επιβάλει κάποια όρια στην εκτός σχεδίου δόμηση για να προστατευτούν στοιχειωδώς οι περιοχές NATURA, ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους.)

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση, που τα τελευταία χρόνια υλοποιείται σε πολλά σχολεία, σαν ιδέα είναι ένας θαυμάσιος θεσμός στην προσπάθεια που πρέπει να γίνει για να μπορέσουν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την ευθύνη και το ρόλο τους ως παιδιά αλλά και ως αυριανοί πολίτες στην προστασία του περιβάλλοντος ως κοινωνικού και αναπαλλοτρίωτου αγαθού, απαραίτητου για την επιβίωση του ανθρώπου στον πλανήτη.
Για να επιτελέσει όμως, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, το ρόλο της δεν αρκούν ούτε οι «δράσεις» ούτε οι εκδρομές στη φύση ούτε βέβαια οι ηθικοπλαστικοί λόγοι για την αξία της φύσης και την απειλή που δέχεται από τον άνθρωπο γενικώς και αορίστως.
Εκείνο που χρειάζεται είναι οι μικροί και μεγαλύτεροι μαθητές, ανάλογα με την ηλικία τους και την αντιληπτική τους ικανότητα, να αποχτήσουν κριτική σκέψη και πραγματική γνώση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα το περιβάλλον. Ποιες είναι οι αιτίες της οικολογικής καταστροφής, ποιες πολιτικές την ενισχύουν και τη στηρίζουν, τι μπορούμε να κάνουμε και ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο.
Αν λοιπόν δεν προηγηθεί αυτή η γνώση και ο προβληματισμός, τότε οι περιβαλλοντικές δράσεις των μαθητών παίρνουν το χαρακτήρα αφελούς χάπενιγκ. Συσκοτίζουν αντί να φωτίσουν. Καθησυχάζουν συνειδήσεις αντί να συνεγείρουν.

Τα πουλιά υπό την «προστασία» της COCA COLA.

Στο σχολείο που φοιτά η κόρη μου, μαθήτρια της Στ` τάξης Δημοτικού, η τάξη της στα πλαίσια ενός περιβαλλοντικού προγράμματος με θέμα «Τα πουλιά» επισκέφτηκαν το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» και ξεναγήθηκαν από την Ορθολογική Εταιρεία, για να παρατηρήσουν τα πουλιά του πάρκου. Ταυτόχρονα κρέμασαν στα δέντρα του σχολείου φωλιές για τα πουλιά (νάτες και οι «δράσεις») και όλοι χαρούμενοι και ευχαριστημένοι που έκαναν το καθήκον τους ολοκλήρωσαν πιθανόν το πρόγραμμά τους.
Όλα καλά θα έλεγε κανείς.
Εκτός από μια μικρή λεπτομέρεια.
Πριν την επίσκεψη των μαθητών στο πάρκο τους μοιράστηκαν έντυπα της ορνιθολογικής εταιρείας με πληροφορίες για το πάρκο και για τα πουλιά. Στα έντυπα αυτά υπήρχε και ολοσέλιδη καταχώριση της COCA COLA, που είναι ο χορηγός του προγράμματος με το οποίο πληροφορούσε τους μικρούς μαθητές μεταξύ άλλων ότι «Η COCA COLA, δεν είναι μόνο η πιο αγαπημένη μάρκα στον κόσμο! Είναι μια υπεύθυνη εταιρεία-πολίτης που δραστηριοποιείται σε κοινωνίες, κι όχι απλά σε αγορές. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί μια από τις στρατηγικές δεσμεύσεις της εταιρείας και εστιάζει στους τομείς διαχείρισης υδάτινων πόρων, ανακύκλωσης και προστασίας του κλίματος.» (Τα έντονα γράμματα καθώς και το κείμενο σε εισαγωγικά είναι από το κείμενο του εντύπου.) Την COCA COLA λοιπόν, την οποία απαγορεύει το υπουργείο Παιδείας να πωλείται στα κυλικεία των σχολείων, για την προστασία προφανώς της υγείας των μικρών μαθητών, κάποιοι δάσκαλοι στα πλαίσια ενός περιβαλλοντικού προγράμματος την έβαλαν στο σχολείο και στα μυαλά των μικρών μαθητών.
Δεν γνωρίζω αν το πρόγραμμα πέτυχε κάτι σε αυτά που είχε βάλει στόχο. Η COCA COLA πάντως με την αρωγή κάποιων εκπαιδευτικών, της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Ορνιθολογικής Εταρείας επικοινώνησε άριστα με τους μικρούς μαθητές. Τους πληροφόρησε ότι δεν είναι μόνο η πιο αγαπημένη μάρκα του κόσμου αλλά και ότι αγωνίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι μαθητές λοιπόν παρατήρησαν τα πουλιά, κρέμασαν και κάποιες φωλιές στα δέντρα και πήγαν με ήσυχη τη συνείδησή τους στα σπίτια τους. Τα υπόλοιπα για την προστασία του περιβάλλοντος θα τα αναλάμβανε η COCA COLA.
Προφανώς κανείς δε μίλησε στα παιδιά για το ποιοι και ποιά συμφέροντα καταστρέφουν τους βιότοπους των πουλιών (Ένα καλό παράδειγμα θα ήταν η λίμνη Κουμουνδούρου.).
Γιατί αν είχαν μιλήσει ίσως θα έπρεπε να αναφέρουν και την COCA COLA η οποία κατηγορείται στην Ινδία για τεράστια οικολογική καταστροφή των υπόγειων υδάτων, όπως μας πληροφορεί η Ε.Τσερεζόλε με άρθρο της στην εφημερίδα «Αυγή» της Κυριακής 13/3/2011, με τίτλο «Στο επίκεντρο κατηγοριών στην Ινδία η Κόκα Κόλα», απόσπασμα του οποίου δημοσιεύομε πιο κάτω.

Εδώ αναρωτιέται κανείς. Είναι αυτό Περιβαλλοντική Εκπαίδευση; Και ποιος είναι τελικά ο σκοπός της; Μήπως αυτόν που πετυχαίνει;

Βεβαίως θα ήταν άδικο να γενικεύσουμε και να θεωρήσουμε ότι όλα τα περιβαλλοντικά προγράμματα προωθούν τα συμφέροντα των πολυεθνικών. Όσο όμως δεν στηλιτεύεται ένα γεγονός και όσο δεχόμαστε μια πολυεθνική εταιρεία να «στηρίζει» περιβαλλοντικά προγράμματα(όπως κάνει η Ορνιθολογική Εταιρεία και ο Οργανισμός Διαχείρισης του πάρκου) τα οποία απευθύνονται σε μικρούς μαθητές, τότε δε μιλάμε για ένα ατυχές περιστατικό αλλά για συνειδητή επιλογή την οποία κάθε εκπαιδευτικός οφείλει όχι μόνο να μη προωθεί αλλά να την καταγγέλλει.

Τσουκάλης Δημήτριος
Δάσκαλος. Μέλος του Δ.Σ. του «Οικόπολις» Χαϊδαρίου.

1. "Φωτιές" ανάβει η Κόκα Κόλα στην Ινδία. Συγκεκριμένα, το κοινοβούλιο του κρατιδίου Κεράλα, στη νότιο Ινδία, στις 24 Φεβρουαρίου ψήφισε υπέρ της σύστασης ειδικού δικαστηρίου για να αποφανθεί σχετικά με τα αιτήματα αποζημίωσης κατά της Κόκα Κόλα. Η πανίσχυρη εταιρεία κατηγορείται ότι ρύπανε και υπερεκμεταλλεύτηκε τα υπόγεια ύδατα, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία χιλιάδων κατοίκων. Το ύψος των ζημιών (αγροτικές απώλειες, ρύπανση υδάτων, ασθένειες) υπολογίζεται σε 48 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 34 εκατομμύρια ευρώ). ΑΥΓΗ:Τσερεζόλε Ε. Ημερομηνία δημοσίευσης: 13/03/2011
2. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία υλοποιεί πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Πάρκο «Α. Τρίτσης» σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διοίκησης & Διαχείρισης του Πάρκου και με την υποστήριξη του "Σύστηματος της Coca Cola στην Ελλάδα". Το πρόγραμμα στοχεύει στη γνωριμία των παιδιών με τα πουλιά που ζουν κοντά μας και την άμεση επαφή με την άγρια φύση και τη ζωή στα διάφορα οικοσυστήματα. Επιπλέον, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς για δημιουργική δραστηριότητα και μάθηση γύρω από το φυσικό περιβάλλον στις αστικές περιοχές μέσα σε ένα πανέμορφο πάρκο, μοναδικό στη χώρα μας.