Ευάγγελος Καλούμενος: Οι προγραμματικές δηλώσεις του προέδρου της κοινότητος Χαϊδαρίου για τον σχεδιασμό και το μέλλον της πόλης, 5 Μαρτίου 1946

[Η έπαυλις Ευάγγελου Καλούμενου, Σάμου και Καραϊσκάκη - αρχείο Γιάννη Ιγγλέση]

Οι προγραμματικές δηλώσεις του προέδρου της κοινότητος Χαϊδαρίου, 5 Μαρτίου 1946,

Ευάγγελου Καλούμενου, 

για τον σχεδιασμό και το μέλλον της πόλης

Σχέδιο πόλης – Ηλεκτροφωτισμός –  Ύδρευση - Εκκλησιαστικά κτίρια – Νεκροταφείο – Προστασία πρασίνου – Συγκοινωνία – Ιατρική περίθαλψη – Κοινωνική αλληλεγγύη – Μόρφωση και επίδοση των νέων – Λειτουργία συνεταιρισμών – Νέοι οικονομικοί πόροι – Ανάδειξη και εκμετάλλευση της ιστορίας της πόλης – Προσέλκυση παραθεριστών – Εκμετάλλευση της παραλιακή ακτής (Σκαραμαγκά)

Στα πρακτικά του κοινοτικού συμβουλίου, 5 Μαρτίου 1946, υπάρχουν καταχωρημένες οι προγραμματικές δηλώσεις του προέδρου της κοινότητος  Χαϊδαρίου Ευάγγελου Καλούμενου. Επειδή, τόσο οι δέκα «άξονες» δράσης, όσο και η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Ε. Καλούμενος παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, σας παρουσιάζουμε σχεδόν αυτούσιες τις προγραμματικές δηλώσεις.

Ο Ευάγγελος Καλούμενος (1894-1982) γεννήθηκε στον Πάνορμο Τήνου ήταν μηχανικός στο επάγγελμα, και λέγεται ότι είχε σπουδάσει στην Ρουμανία. Το κτήριο με τον κήπο, στη συμβολή των οδών Σάμου και Καραϊσκάκη ήταν ιδιοκτησία του, είχε δε σχεδιαστεί και κατασκευασθεί με δική του επίβλεψη.

Ο Ευάγγελος Καλούμενος αναφέρεται στα πρακτικά που έχουμε στην διάθεσή μας ως πρόεδρος της κοινότητος, μόνο σε δύο συνεδριάσεις του κοινοτικού συμβουλίου, 19 Φεβρουαρίου και 5 Μαρτίου 1946 αντίστοιχα. Δεν γνωρίζουμε με ποιες διαδικασίες και κάτω από ποιες προϋποθέσεις έγινε πρόεδρος για τόσο μικρό διάστημα, λιγότερο από δύο μήνες, ο Ε. Καλούμενος.

Το πνεύμα των δηλώσεών του δείχνει ότι ο Ε. Καλούμενος διέθετε αυτοδιοικητικό όραμα και ότι είχε την πρόθεση και την ικανότητα να το υλοποιήσει. Οι προγραμματικές δηλώσεις του Καλούμενου έγιναν στις 25/1/1946, δηλαδή στην διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, μια δύσκολη ιστορική περίοδο για την χώρα μας, και είναι απορίας άξιον πως ο Πρόεδρος ενός μικρού χωριού, όπως ήταν τότε το Χαϊδάρι, είχε την έμπνευση να οραματίζεται την πόλη του μέλλοντος.

Αριθμός Πρακτικού 2

Εν Χαϊδαρίω σήμερον την 5^ην του μηνός Μαρτίου του έτους 1946 ημέραν Τρίτη και ώραν 3:30 μ.μ. το Κ.Σ. συνελθόν εις συνεδριάσιν εις το κοινοτικώ κατ/τι συνεπεία της υπ. Αριθ, 2 έ.έ, προσκλήσεως του προέδρου του κ. Ευάγ. Καλούμενου, και ευρεθέν εν νομίμω απαρτία παρόντος των μελών 1) Ευάγ. Καλούμενου Προέδρου 2) Σάβ. Αθανασιάδη 3) Μ. Ρεκλείτου 4) Ευάγ. Ντηνιακού 5) Π. Καρέκλη 6) Γ. Μανίδη 7) Βασ. Θωμαϊδη 8) Ηλία Μαγδαληνού απόντων των κ.κ. Π. Παληού, Α. Τσιλικαρίδη και Δημ. Γιαχνή, προέβη εις την συζήτησιν των κάτωθι θεμάτων υπό την προεδρίαν του προέδρου του κ. Ευάγ. Καλούμενου.

Άμα τη ενάρξει του Κ.Σ. ο πρόεδρος Ευάγ. Καλούμενος εισέρχεται απ΄ ευθείας εις τας κατωτέρας προγραμματικές δηλώσεις του αποσκοπούσες την χάραξιν μελλοντικής κατευθύνσεως εις τα εν γένει κοινοτικά ζητήματα.

Προγραμματικαί δηλώσεις

Προτού εισέλθομεν εις την συζήτησιν των κυρίων θεμάτων τρεχούσης φύσεως, θα σας παρακαλέσω όπως μοι επιτρέψετε εν ολίγοις να σας απασχολήσω και ν΄ ασχοληθούμε συγχρόνως με ζητήματα χαρακτηριζόμενα ως απολύτως επείγοντα και ζωτικά, δι΄ αυτό τούτο το μέλλον της κοινότητάς μας.

Δεδομένου ότι τα θέματα ταύτα θ΄ αποτελέσουν τον γνώμονα της όλης εν γένει κατευθύνσεώς μας παρακαλώ κι ελπίζω ότι θα συντρέξετε και υμείς εις τας γενικάς γραμμάς ολοκλήρου προγράμματος το οποίον και θέτων εις την κρίσιν και έγκρισίν σας.

Η σημερινή ανάληψις αποτελεί δι ημάς πραγματοποίησιν  ευγενών πόθων και ελπίδας δια την κατά δύναμιν απόδοσιν και τούτο όπως ίδομεν το ωραίον προάστειόν μας εις την αρμόζουσαν δι΄ αυτό θέσιν σύμφωνα με τα πολλαπλά φυσικά χαρίσματά του.

Δια δε την ευόδωσιν της όλης προσπάθειας δεν θα παραλείψωμεν να επικαλεσθώμεν την συνδρομήν κατά το δυνατόν και των πλέον ζωντανών στοιχείων της περιφέρειάς μας.

Η προσπάθεια εν γένει θα είναι η εξυπηρέτησις του συνόλου με βασικήν γραμμήν το δίκαιον των αιτουμένων.

Και ούτω θα φθάσωμεν στας γενικάς γραμμάς του προγράμματός μας το οποίον συνοψίζεται ως εξής:

1) Ένα από τα φλέγοντα ζητήματα, θεωρούμενα ως πραγματική τοπική υπόστασις, είναι τα ρυμοτομικά σχέδια ή τοπικά εγκεκριμένα σχέδια πόλεως πάνω εις τα οποία βασίζεται η όλη προοδευτική κατεύθυνσις μιας πόλεως, ενός χωρίου έστω.

Είναι σαν να λέμε ο θεμέλιος λίθος. Από το Σχέδιον και την ρυμοτομικήν χάραξιν αρχίζουν να αναπηδούν αι θεμελιώδεις βάσεις μιας τοπικής διοικήσεως. Επ’  αυτών στηρίζονται αι μελλοντικαί κατευθύνσεις αίτινες ως βάσιν έχουν το ωραίον, την πρόοδον και τον πολιτισμόν.

Σχέδιο θα πη αρχή· τήρησις και εφαρμογή αυτού θα πη νοικοκυροσύνη.

Δυστυχώς απ΄ αυτής της πλευράς σιωπηρώς πέρασαν τα πολλά χρόνια της κοινοτικής θητείας χωρίς να δίδωμεν έστω και την ελάχιστην προσοχήν. Πρέπει να δεχθούμε πως μ΄ αυτήν την αδιαφορίαν μας, έστω όλων μας, την εγκληματικήν, παρουσιάζεται σήμερον αυτό το ακατανόητον και ακαλέσθητον των οικοδομικών αυθαιρεσιών· πλειγών πραγματικών που στο τέλος ως συνέπειαν θα έχη την μη πραγματοποίησιν εκείνου που θα μας χαρίση τόσα και τόσα αγαθά, θέλω να πω του Σχεδίου.

Η κοινότης μας απ΄ αυτής της πλευράς έχει χάση κι εξακολουθεί να χάνη πολλά μα πάρα πολλά και στο σημείον αυτό σταματώ τον καταλογισμόν των ευθυνών τας οποίας δεν αγνοεί από ημάς κανείς.

2) Το   ζήτημα της ηλεκτροφωτήσεως το ανακινώ και το θέτω εις πρωτεύουσαν μοίραν με άλλας θεμελιώδεις ελλείψεις της κοινότητός μας. Βεβαίως για όσους δεν στερούνται του εκπολιτιστικού τούτου δώρου ίσως δεν το θεωρήσουν και τόσον ουσιώδες.

Αλλ΄ όταν λάβη κανείς εις όψιν του ότι ολόκληρος έκτασις μονίμως κατοικούμενη και επί μιαν δεκαπενταετία και πλέον δεν είχε αυτό το ευτύχημα, τότε φθάνω στο συμπέρασμα, και το τονίζω πως με προκατάληψιν ελαμβάνετο κάθε προγενεστέρα απόφασις και υστερόβουλα.

Επίσης η ιδία παρετηρήθη ενέργεια και προτίμησις και δια το ζήτημα της υδρεύσεως. Και εις αυτήν την περίπτωσιν το ατομικόν συμφέρον εκυριάρχησαν κι έτσι παρατηρούνται όλαι αι γενόμεναι μέχρι σήμερον αδικίαι,

κι΄ οίτινες ως αποτέλεσμα είχον τα διαρκή παράπονα και διαμαρτυρίας των αδικουμένων.

3) Λήψη αποτελεσματικών μέτρων δια την αποπεράτωσιν των ήδη ανεγειρόμενων εκκλησιαστικών κτιρίων της κοινότητός μας. Πρέπει σ΄ αυτήν την περίπτωσιν να επιδείξωμεν όλοι προθυμίαν και ζήλον και ν΄ αναλάβομεν το θεάρεστον τούτο έργον.

Σε ίσην μοίραν με τα προλεχθέντα ευρίσκεται και το σχολείον, δηλαδή το ευαγές κτίριον μέσα στο οποίον θα σφυρηλατηθούν τα νιάτα και η Νέα Γενεά! Και σ΄ αυτό το σημείον δεν δόθηκε μέχρις στιγμής μπορούμε να τ΄ ομολογήσουμε καμμία απολύτως προσοχή!!!

4) Μέριμνα και ουχί αδιαφορία και σ΄ αυτό το ουσιώδες ζήτημα του Νεκροταφείου μας το οποίον παρουσιάζει σήμερον όψιν αξιοθρήνητον και πλήρους εγκαταλείψεως.

5) Μέριμνα δια την προστασίαν του πρασίνου και συστηματικήν διαπαιδαγώγησιν των κατοίκων προς το σημείον τούτο.

6) Καλλιτέρευσιν της υφισταμένης συγκοινωνίας μας κατά το δυνατόν και σύμφωνα με τας υπαρχούσας προϋποθέσεις.

7) Επίσης ας προσέξουμε καλλίτερα και γενικότερα και έτερον ουσιώδες ζήτημα της περιθάλψεως, θέλω να πως της Ιατρικής περιθάλψεως. Δίδοντας πλατυτέραν θέσιν στο Κοινοτικό Ιατρείο φθάνομε στο βασικό σημείο μιας ανθρωπιστικής προσπαθείας. Παράλληλα και επιτακτικά παρουσιάζεται και η επέκτασις εις την περιφέρειαν της Κοινότητός μας της δράσεως των Κοινωνικών Ασφαλήσεων (Ι.Κ.Α.), την θέλουμε κοντά μας κι΄ όχι με χίλιες ταλαιπωρίες να την αναζητούμε. Και στο σημείο αυτό πρέπει να εκδηλωθεί μια επισημότερη προσπάθεια.

8) Επιτακτική ανάγκη κι΄ αμέριστη συμβολή μας και σ΄ αυτό το λεπτό ζήτημα της Κοινωνικής αλληλεγγύης. Ανάγκη όπως το ταχύτερον καταρτιστεί επιτροπή ίνα μελετήση και συντάξη κατάλογον των όντως εκ της ανεργίας δυσπραγούντων απόρων της κοινότητός μας.

9) Για την μόρφωση ως και την επίδοση των Νέων μας σε κάτι ευγενέστερο, επιτακτική ανάγκη παρουσιάζεται να εξετασθή μετά προσοχής το θεμελιώδες τούτο ζήτημα παρ΄ ειδική επί τούτου επιτροπής, ήτις και θα επιληφθή από γενικωτέρας πλευράς δια την επίλυσιν αυτού του ακανθώδους ζητήματος που λέγεται κοινωνική εξάρθρωσις.

10) Και λόγω της τοπικής μας συνδέσεως επιβάλλεται να μελετηθεί μετά προσοχής και με καλήν θέλησιν απ΄ αμφοτέρας τας πλευράς και το ζήτημα των υφισταμένων, λειτουργούντων συνεταιρισμών. Κι΄ από αυτής της πλευράς και δι΄ όλα τα προανεφερθέντα θέματα δια τα οποία πιστεύω ότι εσχηματίσθη γνώμην κοινής ωφελείας πρέπει να τα μελετήσωμεν από κοινού και δι΄ ειδικών δι΄ έν έκαστον εξ αυτών επιτροπών.

Είμεθα βέβαιοι πως μονάχα από μιαν τοιαύτην συνεργασίαν θα δυνηθώμεν ν΄ ανυψώσωμεν το κοινωνικόν, οικονομικόν και εκπολιτισιτκόν επίπεδον ολοκλήρου της περιφέρειάς μας.

Και τελευταίον, κατακλείς δια την τόνωσιν  και απόδοσιν μεγαλυτέρας τοπικής ζωτικότητος εις την εν γένει κίνησιν δέον η προσήλωσίς μας να στραφή εις τα εξής τέσσερα σημεία, από τα οποία η κοινότητης μας θα αντλεί νέους πόρους και εις επίμετρον θα διανοίξη και θα παρέξη έδαφος εργασίας και ευημερίας εις τους κατοίκους της.

Πρώτον, η χρησιμοποίηση, η εκμετάλλευση του ονόματος «Χαϊδάρι» δια της καθιερώσεως επισήμου εορτής προβαίνοντες αντιστοίχως εις την θεμελίωσιν αναμνηστικής στήλης και τούτο εκμεταλλευόμενοι τα προτρέχοντα ιστορικά γεγονότα καθ΄ όλην την περίοδον της Κατοχής.

Δεύτερον, την εκμετάλλευσιν των υπαρχόντων Αρχαιολογικών χώρων και παντός ιστορικού σημείου ερχομένου εις άμεσον συνεργασίαν με το επίσημον γραφείον Τουρισμού.

Τρίτον Καθαριότης και σύστημα προσελκύσεως ξένων δια παραθερισμόν και

Τέταρτον η εκμετάλλευσις της παραλιακής ακτής δια της ιδρύσεως των απαραιτήτων και στοιχειώδους σημασίας προς το παρόν έργων.

Αναχωρών από τας προαναφερθείσας απόψεις βγάζω ως συμπέρασμα ότι μια περιφέρεια, προ παντός ως η ιδική μας, είτε από αρχαιολογικά ευρήματα, είτε δια λόγους κλιματολογικούς, προκαλεί δικαίως το ενδιαφέρον κάθε επισκέπτου δια σχετικάς μελέτας ή και δι΄ αναψυχήν.

Και είναι αναμφισβήτητον ως εσχάτως κατενοήθη ότι αι περιφέρειαι αίτινες συγκεντρώνωσιν τουριστικά προσόντα και αναπτύσσουσες τον κλάδον επαρκώς βαίνουν τόσον προς πνευματικήν εξύψωσιν των κατοίκων, όσον και δια την ανάπτυξιν της Εθνικής Οικονομίας.

Εν Χαϊδαρίω τη 25/1/1946

ΕΥΑΓ. ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΣ

Μετά το πέρας γενομένης διαλογικής συζητήσεων παρά των κ.κ. Συμβούλων επικρότησαν πάντες όπως οι αναγνωσθείσαι προγραμματικαί δηλώσεις παρά του κ. Προέδρου καταχωριθώσιν εις τα πρακτικά και θεωρηθώσιν ως κατευθυντήριος μελλοντική χάραξις δια την ευόδωσιν του κοινοτικού έργου.
------------------
Από το Ιστορικό Λεύκωμα του Κώστα Φωτεινάκη "ΧΑΪΔΑΡΙ τόπος και άνθρωποι", 2007