Ο άγγλος συνταγματάρχης William Martin Leake (1777 – 1860) περιγράφει την περιοχή της Δυτικής Αττικής | 1η Ιανουαρίου 1806

Ο άγγλος συνταγματάρχης William Martin Leake (1777 – 1860) 

William Martin Leake: «Travels in Northern Greece» (1835)

Ο άγγλος συνταγματάρχης William Martin Leake (1777 – 1860) ήταν στρατιωτικός ακόλουθος διαπιστευμένος στην αυλή του Αλή Πασά (κάτι δηλαδή σαν κατάσκοπος). Είχε κλασσική παιδεία και γνώσεις τοπογραφίας, ταξίδεψε στην Πελοπόννησο και στη Βόρεια Ελλάδα (1801-1802) και με τον Παυσανία ανά χείρας, κατέγραψε  και περιέγραψε (μεταξύ των κατασκοπικών του αναφορών προς την Αγγλία) με ακρίβεια σχεδόν ανά μίλι (οι αριθμοί 1.43, 1.57 κ.λπ. δηλώνουν αποστάσεις) ιστορικούς χώρους και τόπους. 

 Έγραψε αρκετά βιβλία για την Ελλάδα και μεταξύ αυτών: «Topography of Athens» (1821), «Travels in the Morea» (1830) και «Travels in Northern Greece» (1835),  Numismata Hellenica (1854). Δεν αποκλείουμε ο Leake να πήρε από την Ελλάδα αρχαιότητες,  μιας και στα βιογραφικά του στοιχεία βρήκαμε ότι «η συλλογή του των αρχαίων μαρμάρων παρουσιάστηκε στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου».

Για εμάς ενδιαφέρον παρουσιάζει το βιβλίο «Travels in Northern Greece» και ιδιαίτερο το κεφάλαιο XVII, στο οποίο περιγράφεται ένα τμήμα της Βοιωτίας, η Αττική και η Μεγαρίδα, από την 1^η Ιανουαρίου 1806 και τις επόμενες ημέρες. 

Τα βιβλία του Leake δεν τα βρήκαμε μεταφρασμένα στην Ελληνική γλώσσα, η κα Εύα Καραμαργιού μετάφρασε ένα τμήμα από το κεφάλαιο XVII, από την αρχαία πόλη Ελευθερές μέχρι την Αθήνα, το οποίο και θα παρουσιάσουμε με ορισμένες επιπρόσθετες πληροφορίες σε επόμενη ανάρτηση. 

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Leake πριν από 210 χρόνια δεν είναι η αγγλική γλώσσα που χρησιμοποιούν σήμερα οι Άγγλοι και προφανώς η μετάφραση παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες.

 Σήμερα παρουσιάζουμε τρεις βασικές παρατηρήσεις του Leake:

-          «Στον κόλπο της Ελευσίνας και στο ελώδες κομμάτι της πεδιάδας συγκεντρώνονται σμήνη από αγριόπαπιες» (προφανώς εννοεί τις Λίμνες των Ρειτών/Κουμουνδούρου που ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να παρατηρούνται αρκετά και σπάνια είδη)

-          «Αφήνοντας τη διασταύρωση στο 1.43 περνάω στο 1.57 τον πρώτο μύλο της Ρειτής και στο 2.2 τον δεύτερο . Το νερό που γυρίζει αυτούς τους μύλους πηγάζει από αλμυρές πηγές στους πρόποδες του βουνού, που δε μπορούν να πάρουν το δρόμο για τη θάλασσα όπως έκαναν στην αρχαιότητα αλλά μαζεύονται σε ένα πέτρινο φράγμα που φτάνει από τον έναν μύλο στον άλλο (και εδώ αναφέρεται στη Λίμνη Κουμουνδούρου)

-          «…η Ιερά Οδός κατεβαίνει σε ένα μοντέρνα χτισμένο δρόμο, ο οποίος συνεχίζει παραλιακά μέχρι το άνοιγμα της πεδιάδας στο Δαφνί, εκεί που η πεδιάδα φτάνει στην άκρη του Ελευσινιακού κόλπου, εκεί που τερματίζουν τόσο ο αρχαίος όσο και ο σύγχρονος δρόμος πάνω από το νερό. Φτάνουμε στην αρχή του στρωμένου δρόμου στο 2.8 και στο τέλος στο 2.12. Εδώ στην άκρη της παραλίας κείτεται μέρος του σώματος μια φώκιας ξεβρασμένης από το νερό..» (σ.σ.είναι σημαντική η παρατήρηση του Leake, η ύπαρξη της φώκιας επιβεβαιώνει ότι ο κόλπος της Ελευσίνας, και ειδικότερα το τμήμα που περιγράφει ο περιηγητής που προφανώς είναι ο Σκαραμαγκάς, ήταν γεμάτος ψάρια και πως «έβγαζαν τις καραβίδες και τις γαρίδες με τα φτυάρια» σύμφωνα με άλλη μαρτυρία.